Een verhaal over oorlog en bevrijding van Friesland
5 mei herdenken we de bevrijding van Nederland.
Maar niet heel Nederland werd tegelijkertijd bevrijd; eigenlijk een vreemd idee.
Mijn ouders komen uit Friesland; zij waren al eerder bevrijd.
Mijn moeder herinnert zich, ondanks ze nog erg jong was, de oorlog levendig.
Geen wonder; ook zij werd geconfronteerd met vliegtuigen, bommenwerpers en een vader die al op de eerste dag van de oorlog in een concentratiekamp terecht kwam. De kapitein voor wie hij werkte was “fout”; hij liet alle werknemers naar Duitsland deporteren.
Gelukkig hoefde hij daar nog geen jaar te blijven wegens plaatsgebrek. Het concentratiekamp had ruimte nodig voor de “echte gevangenen”.
Ook hebben mijn oma en opa kinderen (en onderduikers) uit de grote steden opgevangen; in het Noorden was er meer te eten dan hier.
Toen eindelijk Friesland was bevrijd gebeurde dat vanzelfsprekend met bevrijdingsfeesten.
Mijn moeder vertelde, dat zij toen in Broeksterwoude woonde, wat indertijd Broek onder Akkerwoude heette. Het ligt tussen Murmerwoude (nu Damwoude) en Veenwouden.
Zij was gekleed in een “rode kruis” verpleegsterspakje en haar broertjes in matrozenpakjes, dat mijn oma (als knap naaister; menig pakje, tasje of wat dan ook heeft zij toen ik jong was voor mij genaaid) had gemaakt. Feestend en zingend werd gevierd, dat men eindelijk vrij was.
Op dat feest waren ook karren met paarden ervoor van zigeuners aanwezig.
In hun woonwagen lieten ze zien hoe zij daarin in hun eigen oorspronkelijke land leefden en hoe ze op een houtvuur hun eten bereidden (vlees stoofden) en dergelijke.
Veel zigeuners waren tijdens de oorlog (mobiel als ze toen nog waren!) gevlucht uit de oostelijke landen naar het Noorden van Nederland. Hitler Duitsland vervolgde tenslotte ook alle zigeuners (Roma’s en Sinti’s), iets wat vaak wordt vergeten. Eigenlijk krijgt de Jodenvervolging uit de Tweede Wereldoorlog alle aandacht. Waarbij ik de Jodenvervolging beslist niet wil bagatelliseren, maar laten we niet vergeten, wat een leed ook deze groep mensen heeft moeten ondergaan in de Tweede Wereldoorlog!
Eindelijk durfden ook de zigeuners “naar buiten te komen” nu het Noorden was bevrijd.
Mijn moeder vertelde hoe bang zij daarvoor was; er werd namelijk door mensen gezegd “kom niet in de buurt van zigeuners want zij hakken je in mootjes en eten je op”. Overigens werd dit niet door mijn oma en opa verteld; maar de zigeuners hadden de naam dieven en moordenaars te zijn.
Daarom werden zigeuners overal weggestuurd.
Ik vraag me wel eens af, of ook mede hierdoor zigeuners een negatief imago hebben gekregen. Zou ook de oorlog, hun vervolging hieraan debet zijn?
(Daarom ook een Fries verhaal toch hier op een Haagse weblog….).
Eén reactie
SirCumSized
Beste Gera, wat leuk dat ook jij “roots” hebt in Friesland. Aan mijn moeders kant heb ik deze “roots” ook (Heerenveen/Sneek) en mijn opa was de neef van Jan Kruis, een verzetsman die aan het einde van de oorlog toch nog is doodgeschoten, dus genoeg voor mij om tijdens bevrijdingsdag aan te denken?
En wat betreft het negatieve imago dat zigeuners (Roma’s en Sinti’s) zouden hebben gaat dat volgens mij nog veel verder terug dan de Tweede Wereldoorlog? Al in de 15e eeuw waren er “nomadenvolkeren” die rondtrokken door Europa die beweerden afstammelingen te zijn van de Egyptenaren. Deze nomadenvolkeren die rondtrokken in huifkarren werden toentertijd ook Heidens of Egyptenaren genoemd werden (Vandaar de naam “Gypsy” of “Gitanes” vrij naar Egypte). Al in die tijd van de 16e eeuw werden deze “zigeuners” gestigmatiseerd als misdadigers, spionnen en/of bedelaars. Langzaam maar zeker werd door middel van een knalharde repressie de Zigeuners de toegang tot West-Europa ontzegd. Vanaf halverwege 1800 kwamen er een nieuwe groep rondtrekken mensen vanuit Hongarije in Europa, de Kaldarasch/Ursari. Deze groep wordt later aangeduid als Roma en diegene die al langer in Europa waren(18e eeuw):Sinti
Maar je ziet in de voornoemde geschiedenis dat het stigmatiseren van zigeuners al ruim voor de Tweede Wereldoorlog aan de gang was. Het dateert al vanaf de 16e eeuw want “nomadenvolk” is nooit geaccepteerd door mensen die in dorpen/steden wonen. Zeker niet als dit “nomadenvolk” zich Heidens gedraagt en niet aan de normen en waarden houden die de mensen met gewone huisjes kennen. Het is een zeer oud gezegde in Nederland om te zeggen “hou je was en kinderen binnen want de zigeuners komen er aan”. Overigens is de betiteling “zigeuner” oorspronkelijk een Duitse term waarvan men tot op heden nog niet precies weet hoe deze ontstaan is? Gypsy/Gitanes komt dus van Egypte….